काठमाडौँ । पोखराकी ‘माछापुच्छ्रे क’ (नाम परिवर्तित) की ८ कक्षामा पढ्ने १५ वर्षीय माइली छोरी ‘जावलाखेल २४’ (नाम परिवर्तित) सधैँझैँ गत फागुन २७ गते पढ्न भनेर किताबसहित ब्याग बोकेर विद्यालय गइन् । तर दिउँसो स्कुलबाट शिक्षकले आमा (फोन माछापुच्छ्रे ‘क’) लाई फोन गरेर सोधे, ‘छोरीलाई आज किन स्कुल नपठाएको ?’

यो सुनेर उनी एकछिन झसङ्ग भइन् । त्यसपछि साथीहरूसँग कतै गएकी होला भनेर मनलाई शान्त राखिन् । तर, बेलुका अबेरसम्म पनि छोरी फर्किनन् । त्यसपछि मात्र उनी अत्तालिएर सबैतिर खोज्न थालिन् । त्यो रात छोरी खोजेरै बित्यो, उनी फेला परिनन् ।

अर्को दिन फागुन २८ मा पनि खोजतलास जारी रह्यो । 

जेठीचाहिँ छोरी सर्लाही घर भई ललितपुर–३ पुल्चोक बस्ने २४ वर्षीय शिवशंकर पण्डितसँग डेढ वर्षदेखि फेसबुकमा साथी थिइन् । समय–समयमा सञ्चो–विसञ्चोको कुरा हुन्थ्यो ।

घटनाको एक महिनाअघि मात्रै पण्डितले माइली बहिनीसँगका फोटाहरू दिदीको म्यासेन्जरमा पठाएका थिए । त्यसपछि दिदीले बहिनीसँग पण्डितको कुरा हुने गरेको थाहा पाएकी थिइन् ।

उनले बहिनीलाई पण्डितले भगाएको शंका गरिन् । बेला–बेला बहिनीलाई फोन गर्ने पण्डितको नम्बर पनि दिदीले आमालाई दिइन् । उक्त नम्बरमा सम्पर्क गर्दा छोरी काठमाडौँ पुगेको थाहा भयो ।
अर्को दिन आमा काठमाडौँ आइन् । पण्डितले नै किशोरीलाई नयाँ बसपार्कसम्म पुर्‍याइदिए । आमा भेटिएपछि छोरीले पण्डितले ललाइफकाइ सुखमा राख्छु भनी बोलाएर बलात्कार गरेको बताइन् । लगत्तै आमाले प्रहरीमा जाहेरी दिइन्, त्यही दिन पण्डितलाई प्रहरीले पक्राउ गर्‍यो ।
‘जावलाखेल २४’ ले प्रहरीसामु दिएको बयानअनुसार पण्डितसँग उनको फेसबुकमार्फत दुई वर्षअघि नै चिनजान भएको थियो । उनीहरूको मेसेन्जरमा कुराकानी हुने गरेको थियो । कुराकानीकै क्रममा त्यसबेलै मर्दिखोला हाइड्रोपावर (कास्की) नजिकै भैँसीगोठालो जाँदा उनले जंगलमा ती युवकसँग भेटघाट गरेकी थिइन् । उनीहरूबिच प्रेम झाँगिँदै गएपछि विवाहको कुरा हुने गरेको थियो ।
एक वर्षअघि पण्डित पुल्चोक इन्जिनियरिङ कलेजमा इन्जिनियरिङ पढ्न जागिर छाडेर काठमाडौँ आएका थिए । त्यसयता पनि निरन्तर दुईबिच मेसेन्जरमा कुराकानी हुने गरेको देखिन्छ ।
किशोरीले प्रहरीसँगको बयानमा ती युवकले ‘म तिमिलाई धेरै माया गर्छु, तिमीसँग विवाह गर्छु’ भन्ने गरेको र उसले काठमाडौँ आएपछि आफूलाई पनि पटक–पटक काठमाडौँ आऊ भनेर बेलाउने गरेको बताएकी छन् ।

यस घटनामा पीडित १५ वर्षकी भएकाले अभियुक्त दोषी ठहरिए १० देखि १२ वर्षसम्मको कैद सजाय र १ लाख रुपैयाँ जरिवाना हुनसक्छ।

बालिका अपहरण तथा मानव बेचबिखन सम्बन्धी कानुनी दफा

यो घटनामा किशोरीलाई फेसबुकमार्फत प्रभावित पार्दै धम्की दिएर काठमाडौं ल्याइएको छ। यस्तो अवस्थामा बालबालिका अपहरण तथा मानव बेचबिखनसम्बन्धी कानुनी प्रावधान पनि लाग्न सक्छ।
• मुलुकी अपराध संहिता, २०७४ को दफा २२३ अनुसार, यदि कसैले बालबालिकालाई लोभ, डर, धम्की, वा जबर्जस्ती गरी अपहरण गरेमा ५ देखि ८ वर्षसम्म कैद र ५० हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना हुनसक्छ।
• यदि बलपूर्वक वा झुक्याएर बालिकालाई लैजाने कार्य प्रमाणित भएमा, मानव बेचबिखन तथा ओसारपसार (नियन्त्रण) ऐन, २०६४ अनुसार थप सजाय हुनसक्छ।

ब्ल्याकमेलिङ र डरधम्कीसम्बन्धी कानुनी पक्ष

पीडित किशोरीले आफ्नो निजी तस्वीरहरू सार्वजनिक गरिदिने धम्कीका कारण काठमाडौं गएकी थिइन्। ब्ल्याकमेल र डरधम्कीको कानुनी प्रावधान:
• मुलुकी अपराध संहिता, २०७४ को दफा २४९ अनुसार, कसैले अरूलाई डर देखाएर जबर्जस्ती केही गराएमा ५ वर्षसम्म कैद वा ५०,००० रुपैयाँसम्म जरिवाना हुनसक्छ।
• साइबर अपराध ऐन, २०६३ अनुसार, कसैले सामाजिक सञ्जाल वा अनलाइन प्लेटफर्म प्रयोग गरी कसैलाई ब्ल्याकमेल गरेमा ३ वर्षसम्म कैद र ३०,००० रुपैयाँसम्म जरिवाना हुनसक्छ।

अभियुक्तको बचाउ: कानुनी रूपमा के सम्भव छ?

अभियुक्त शिवशंकर पण्डितले आरोप अस्वीकार गरेका छन्। उनले “हामी प्रेम सम्बन्धमा थियौँ, किशोरी आफ्नै इच्छाले काठमाडौं आएकी हुन्” भन्ने बयान दिएका छन्।

तर नेपाली कानुन अनुसार १८ वर्षभन्दा कम उमेरकी किशोरीले सहमतिमै यौन सम्पर्क राखे पनि जबर्जस्ती करणी अपराध मानिन्छ। किशोरीको उमेर मात्र हेरेर पनि अभियुक्तलाई दोषी ठहर गर्न सकिन्छ।

पीडितका लागि न्याय: कानुनी प्रक्रिया के हुन्छ?

पीडित किशोरी र उनका परिवारले प्रहरीमा किटानी जाहेरी दिएका छन्। अब कानुनी प्रक्रिया यस्तो हुन्छः
1. प्रहरी अनुसन्धान: पीडितको मेडिकल परीक्षण, अभियुक्तको बयान, फेसबुक म्यासेज र अन्य प्रमाण संकलन गरिन्छ।
2. अदालतमा मुद्दा दर्ता: जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालयले अभियोग पत्र अदालतमा दर्ता गर्छ।
3. अदालतको सुनुवाइ: वकिलहरूले प्रमाण प्रस्तुत गर्छन्।
4. निर्णय र सजाय: अदालतले दोषी ठहर गरेमा अभियुक्तलाई कानुनी सजाय सुनाइन्छ।

निष्कर्ष: के यो किशोरीलाई न्याय मिल्छ?

यो घटनाले नेपालमा किशोरीहरूमाथि भइरहेको साइबर अपराध, यौन हिंसा, र बालबालिकाको सुरक्षाको गम्भीर पक्ष उजागर गरेको छ। यदि अभियुक्त दोषी ठहरिए, उनलाई कानुनअनुसार १०–१२ वर्ष कैद र जरिवाना हुनसक्छ।

नेपालमा सामाजिक सञ्जालमार्फत किशोरीहरूलाई जालझेलमा पार्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ। यसरी अपराधीहरूले किशोरीहरूलाई प्रेमको नाटक गरी लोभ देखाएर फसाउने गरेका छन्। सामाजिक सञ्जालको दुरुपयोग नियन्त्रण गर्न र अभिभावकलाई सचेत बनाउन सरकारले कडा नियम लागु गर्नुपर्ने देखिन्छ।

अब यो मुद्दा अदालतमा पुगेपछि मात्रै अन्तिम निर्णय आउनेछ। के पीडितलाई न्याय मिल्नेछ? के अभियुक्त दोषी ठहरिनेछन्?
यो हेर्न बाँकी छ।